W relacjach najczęściej ranimy się nie dlatego, że chcemy, lecz dlatego, że nie umiemy inaczej. Słowa wypowiadane w emocjach potrafią zamknąć serce tej drugiej osoby, nawet kiedy naprawdę zależy nam na bliskości.
Właśnie z tej obserwacji Marshall Rosenberg stworzył NVC (Non Violent Communication – Porozumienie bez przemocy), czyli sposób mówienia i słuchania, który pomaga budować kontakt zamiast napięcia.
To nie jest metoda „bycia miłym”, nie polega też na unikaniu konfliktów.
NVC jest przede wszystkim językiem autentyczności i odpowiedzialności za siebie.
Dlaczego NVC jest potrzebne?
W codzienności używamy języka pełnego:
- ocen („jesteś nieodpowiedzialny”),
- domysłów („na pewno robisz to specjalnie”),
- porównań („inni potrafią, tylko ty nie”),
- żądań („masz to zrobić i koniec”).
Taki sposób mówienia nie przybliża. Budzi obronność. Zamyka dialog.
W rezultacie dwie osoby, które chcą się porozumieć, oddalają się od siebie.
NVC proponuje coś innego i zaprasza, by zacząć od kontaktu.
Nie chodzi o to, kto ma rację, tylko o to, co się między nami dzieje.
Serce NVC: za każdym uczuciem stoi potrzeba
Marshall Rosenberg zauważył, że kiedy ludzie naprawdę usłyszą swoje potrzeby, konflikt często znika jeszcze zanim zacznie się go „rozwiązywać”.
Każde trudne uczucie jak złość, frustracja, smutek, wstyd, lęk, smutek jest sygnałem, że jakaś ważna dla nas potrzeba została niezauważona. Może to być potrzeba spokoju, bliskości, wpływu, zrozumienia, współpracy, uznania.
A kiedy potrafimy nazwać to, co czujemy i czego potrzebujemy, pojawia się przestrzeń, w której druga osoba może nas naprawdę usłyszeć.
Czym NVC nie jest?
Warto od razu rozwiać kilka mitów:
- NVC to nie bycie „grzecznym”.
Czasem najważniejszą rzeczą jest powiedzieć: „Jestem wściekły, bo bardzo potrzebuję jasności”. - NVC nie unika trudnych tematów.
Wręcz przeciwnie, pomaga o nich mówić bez ataku. - NVC nie polega na „technikach”.
To bardziej zmiana perspektywy niż zestaw formułek.
Cztery kroki NVC – prosta mapa
Cała metoda opiera się na czterech elementach:
- Fakty: co naprawdę się wydarzyło, bez ocen i interpretacji.
- Uczucia: co przeżywam w związku z tym.
- Potrzeby: co ważnego kryje się pod tymi uczuciami, czego ja potrzebuję.
- Prośby: o co chcę poprosić drugą osobę
Prosty przykład: zwykła sprzeczka: dwie wersje
Wersja codzienna:
– Ile razy można ci powtarzać? Nigdy mnie nie słuchasz!
Druga osoba słyszy atak. Może się usztywnić i zacząć bronić.
Wersja NVC:
– Kiedy zobaczyłam, że naczynia są dalej w zlewie (fakt),
poczułam frustrację (uczucie),
bo bardzo potrzebuję współpracy w domu (potrzeba).
Czy mógłbyś dziś to ogarnąć? (prośba)
To wciąż jest ta sama sytuacja. Ale język zmienia wszystko.
Dlaczego warto stostować zasady NVC?
Bo NVC:
- zmniejsza napięcie w relacjach,
- ułatwia mówienie o trudnych rzeczach bez ranienia,
- poprawia komunikację w rodzinie, związku i pracy,
- pomaga lepiej rozumieć siebie i innych,
- uczy granic bez agresji i bliskości bez poświęcania siebie.
To sposób mówienia, który przywraca godność obu stronom.
NVC to zaproszenie do innej jakości dialogu: takiego, w którym dwie osoby mogą być różne, a jednak pozostać w kontakcie.